Kiedy sąd przyznaje opiekę naprzemienną na gruncie polskiego prawa rodzinnego i opiekuńczego?

W sytuacjach rozwodowych, opieka naprzemienna zyskuje na znaczeniu jako metoda organizacji życia dzieci, która jest akceptowalna w polskim systemie sądownictwa rodzinnego. Ta forma opieki pozwala na równomierny podział czasu i obowiązków między obu rodziców, co jest uważane za korzystne dla stabilnego rozwoju dziecka. Choć opieka naprzemienna nie jest bezpośrednio zdefiniowana w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym, termin ten pojawia się regularnie w sądowych rozstrzygnięciach, podkreślając jego praktyczne zastosowanie w obliczu rosnącej liczby rozwodów. Ten artykuł analizuje warunki przyznawania opieki naprzemiennej i kluczowe aspekty tego procesu, istotne dla rodziców i ich dzieci w trakcie rozwodu.

Wprowadzenie do opieki naprzemiennej

Opieka naprzemienna to rozwiązanie, które w praktyce sądowej jest stosowane coraz częściej, choć polski Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie reguluje wprost tej instytucji. Warto zauważyć, iż w innych ustawach np. ustawie Pomoc państwa w wychowywaniu dzieci, wprost pada sformułowanie “opieki naprzemiennej” (art. 5 ust 2a), jednakże próżno szukać definicji legalnej tego sformułowania.

Definicja i charakterystyka opieki naprzemiennej

Opieka naprzemienna, zgodnie z ugruntowanym poglądem doktryny, jest modelem opieki nad dzieckiem po rozwodzie lub rozstaniu rodziców, polegający na tym, że dziecko mieszka na przemian z matką i ojcem – czas jest podzielony w sposób równy lub dostosowany do konkretnych potrzeb rodziny.

Wyrok WSA w Gliwicach

Opiekę naprzemienną w rozumieniu art. 5 ust. 2a ustawy o Pomocy Państwa w Wychowywaniu Dzieci cechuje mniej więcej równy podział obowiązków pomiędzy rodzicami w zakresie sprawowania opieki nad dzieckiem, które zamieszkuje i koncentruje swoje sprawy życiowe na zmianę u obojga rodziców.” Wyrok WSA w Gliwicach z 8.09.2022 r., II SA/Gl 664/22, LEX nr 3420837.

Przesłanki przyznania opieki naprzemiennej

Posiadając powyższą wiedzę, należy spróbować odpowiedzieć na pytanie zawarte w tytule niniejszego artykułu – kiedy to sąd przyznaje opiekę naprzemienną i jakie przesłanki muszą zostać spełnione aby taki sposób opieki nad dzieckiem został zasądzony? Najważniejszą przesłanką umożliwiająca orzeczenie opieki naprzemiennej jest brak konfliktu rodziców.

Relacje rodziców muszą pozwalać im na osiągnięcie jakiegoś konsensusu w sprawach dziecka. W takim przypadku wspólnie wnioskują o ustanowienie niniejszej opieki oraz załączają do przedmiotowego wniosku rodzicielski plan wychowawczy, który odpowiada na wszelkie ważne kwestie dotyczące podziału obowiązków spoczywających na rodzicach oraz określa terminy prognozowanych spotkań lub też w toku rozprawy dochodzą do wniosku, że są się w stanie porozumieć w sprawach dziecka.

Sądowa regulacja opieki naprzemiennej

Sąd przyznaje opiekę naprzemienną na podstawie art. 58 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, który stanowi, że sąd określa sposób wykonywania władzy rodzicielskiej, jeśli jest to niezbędne dla dobra dziecka. Chociaż kodeks nie mówi o opiece naprzemiennej bezpośrednio, to na gruncie tego przepisu sądy kształtują opiekę w taki sposób, by jak najlepiej służyła ona dobru dziecka.

Czynniki brane pod uwagę przez sąd

Przy decydowaniu o przyznaniu opieki naprzemiennej, sąd bierze pod uwagę szereg czynników:

• • 1. Dobro dziecka: To zawsze najważniejszy czynnik. Sąd ocenia, czy taki model opieki najlepiej odpowiada potrzebom psychicznym, emocjonalnym i fizycznym dziecka.
  • 2.Porozumienie między rodzicami: Chociaż nie jest to warunek sine qua non, to zgoda i zdolność rodziców do współpracy i komunikacji znacząco zwiększają szanse na przyznanie opieki naprzemiennej.
  • 3.Stabilność warunków życiowych: Sąd oceni, czy obydwa domy rodzicielskie zapewniają odpowiednie warunki mieszkaniowe, naukowe i wychowawcze.
  • 4.Wiek dziecka i jego opinia: W zależności od wieku dziecka, jego opinia może mieć znaczący wpływ na decyzję sądu. Sąd powinien wziąć pod uwagę zdolność dziecka do adaptacji do życia w dwóch domach.
  • 5.Dystans między miejscami zamieszkania rodziców: Bliskość zamieszkania rodziców może ułatwić organizację opieki naprzemiennej.

Wsparcie prawne – opieka naprzemienna

Rozwód to trudny czas, a dobro Twoich dzieci jest najważniejszym priorytetem. Dla rodziców rozważających opiekę naprzemienną, Adwokat Małgorzata Durlej-Piotrowska oferuje kompleksowe wsparcie prawne, które pomaga w ochronie Twoich praw i zapewnieniu najkorzystniejszych rozwiązań prawnych, zawsze z naciskiem na dobro dzieci. Umów się na poradę prawną i poczuj różnicę, jaką robi wsparcie profesjonalisty od prawa rodzinnego.

Stan prawny: Grudzień 2023 r.