Zabezpieczenie odebranych przedmiotów w postepowaniu karnym
Kwestia zabezpieczenia odebranych przedmiotów została uregulowana w art. 228 k.p.k. Zgodnie z jego treścią, przedmioty wydane lub znalezione w czasie przeszukania należy po dokonaniu oględzin, sporządzeniu spisu i opisu zabrać albo oddać na przechowanie osobie godnej zaufania z zaznaczeniem obowiązku przedstawienia na każde żądanie organu prowadzącego postępowanie (§1). Tak samo należy postąpić ze znalezionymi w czasie przeszukania przedmiotami mogącymi stanowić dowód innego przestępstwa, podlegającymi przepadkowi lub których posiadanie jest zabronione (§2). Osobom zainteresowanym należy natychmiast wręczyć pokwitowanie stwierdzające, jakie przedmioty i przez kogo zostały zatrzymane (§3).
Z ww. przepisu wynika, że istnieją dwie możliwości postąpienia z przedmiotami wydanymi lub znalezionymi w czasie przeszukania:
- zabranie ich albo
- oddanie na przechowanie osobie godnej zaufania.
Treść protokołu z zatrzymania rzeczy lub przeszukania
Jak wynika z art. 229 k.p.k., protokół zatrzymania rzeczy lub przeszukania powinien, oprócz wymagań wymienionych w art. 148 i art. 148a k.p.k., zawierać oznaczenie sprawy, z którą zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie ma związek, oraz podanie dokładnej godziny rozpoczęcia i zakończenia czynności, dokładną listę zatrzymanych rzeczy i w miarę potrzeby ich opis, a nadto wskazanie polecenia sądu lub prokuratora. Jeżeli polecenie nie zostało uprzednio wydane, zamieszcza się w protokole wzmiankę o poinformowaniu osoby, u której czynność przeprowadzono, że na jej wniosek otrzyma postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia czynności.
Zatem protokół zatrzymania lub przeszukania powinien co do zasady zawierać.
- oznaczenie danej czynności, jej czasu i miejsca oraz osób, które w niej uczestniczyły;
- przebieg czynności oraz oświadczenia i wnioski jej uczestników;
- postanowienia i zarządzenia, które zostały wydane w toku czynności, a jeżeli zostały one sporządzone osobno – wzmiankę ich wydaniu;
- stwierdzenie innych okoliczności dotyczących przebiegu czynności (w razie potrzeby), a ponadto:
- oznaczenie sprawy, z którą zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie ma związek,
- podanie dokładnej godziny rozpoczęcia i zakończenia czynności,
- dokładną listę zatrzymanych rzeczy i w miarę potrzeby ich opis,
- wskazanie polecenia sądu lub prokuratora,
- wzmiankę o poinformowaniu osoby, u której czynność przeprowadzono, że na jej wniosek otrzyma ona postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia czynności.
Zatwierdzenie zatrzymania oraz zwrot rzeczy
Zatwierdzenie zatrzymania oraz zwrot rzeczy zostały uregulowane w art. 230 k.p.k. Z przepisu tego wynikają następujące zasady:
- jeżeli zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie nastąpiło bez uprzedniego polecenia sądu lub prokuratora, a w ciągu 7 dni od dnia czynności nie nastąpiło jej zatwierdzenie, należy niezwłocznie zwrócić zatrzymane rzeczy osobie uprawnionej, chyba że nastąpiło dobrowolne wydanie, a osoba ta nie złożyła wniosek o sporządzenie i doręczenie jej postanowienia sądu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania;
- należy również zwrócić osobie uprawnionej zatrzymane rzeczy niezwłocznie po stwierdzeniu ich zbędności dla postępowania karnego. Jeżeli wyniknie spór co do własności rzeczy, a nie ma dostatecznych danych do niezwłocznego rozstrzygnięcia, odsyła się osoby zainteresowane na drogę procesu cywilnego;
- rzeczy, których posiadanie jest zabronione, przekazuje się właściwemu urzędowi lub instytucji. Jeżeli rzeczy mają wartość naukową, artystyczną lub historyczną, na wniosek lub za zgodą muzeum, można je przekazać temu muzeum.
Na postanowienie dotyczące przeszukania, zatrzymania rzeczy i w przedmiocie dowodów rzeczowych oraz na inne czynności przysługuje zażalenie osobom, których prawa zostały naruszone (zob. art. 236 k.p.k.).
Godziny przeszukania
Przeszukanie może zostać dokonane w ściśle określonych godzinach. Zgodnie z art. 221 k.p.k., przeszukania pomieszczeń, które są zamieszkałe, można dokonać w porze nocnej tylko w wypadkach niecierpiących zwłoki. Za porę nocną uważa się czas od godziny 22:00 do godziny 6:00. Natomiast przeszukanie rozpoczęte za dnia można prowadzić nadal, mimo nastania pory nocnej. W porze nocnej można przeszukać lokale dostępne w tym czasie dla nieokreślonej liczby osób albo służące do przechowywania przedmiotów.
Przepis odnoszący się do godzin przeszukania ma charakter gwarancyjny dla obywatela i powinien być bezwzględnie przestrzegany.
ADWOKAT SPRAWY KARNE WARSZAWA
Adwokat Małgorzata Durlej-Piotrowska – profesjonalny pełnomocnik procesowy, który świadczy kompleksowe usługi prawne związane z reprezentacją Klientów w sprawach karnych.