Obrońca i pełnomocnik w postępowaniu karnym
Obrońcy i pełnomocnicy w postępowaniu karnym zostali uregulowani w przepisach art. 82-89 Kodeksu postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 534 ze zm.; dalej: k.p.k.). Przepisy te wskazują, kto może być obrońcą i pełnomocnikiem w postępowaniu karnym.
Kto może być obrońcą oskarżonego w postępowaniu Karnym?
Zgodnie z art. 82 k.p.k., obrońcą może być jedynie osoba upoważniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury lub ustawy o radcach prawnych. Przepis ten wskazuje na osoby uprawnione do pełnienia funkcji obrońcy w procesie karnym poprzez bezpośrednie odniesienie do ustawy Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych.
Takie uregulowanie kodeksowe powoduje, że z grona potencjalnych obrońców oskarżonego (podejrzanego, skazanego) zostały wykluczone inne osoby – zarówno te, które nie mieszczą się w katalogu ww. ustaw, jak również inne osoby, które wprost nie zostały wskazane. Przepis ten zrównuje także adwokatów i radców prawnych w prawie do obrony w procesie karnym.
Co istotne, zawieszony w czynnościach zawodowych adwokat lub radca prawny nie może sprawować obrony – jest osobą do tego nieuprawnioną. W przypadku występowania takiego adwokata w charakterze obrońcy w postępowaniu sądowym, w wypadkach określonych w art. 79 §1 i 2, art. 80, zachodzi bezwzględna przyczyna odwoławcza z art. 439 §1 pkt 10 k.p.k.
Czy aplikant może być obrońcą oskarżonego?
Jak wynika ze wskazanych powyżej ustaw, regulujących zawody prawnicze, pewne uprawnienia w trakcie postępowania karnego posiadają również aplikanci adwokaccy i radcowscy. Otóż po 6 miesiącach aplikacji aplikant adwokacki oraz aplikant radcowski może zastępować odpowiednio adwokata i radcę prawnego przed sądami, organami ścigania, organami państwowymi, samorządowymi i innymi instytucjami, z wyjątkiem Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.
Aplikant występuje jedynie w zastępstwie obrońcy, a tym samym – nie jest samodzielnym obrońcą, zatem musi otrzymać stosowne upoważnienie od adwokata lub radcy prawnego, należycie umocowanego do obrony oskarżonego.
Gromadzenie materiału dowodowego przez obrońcę
Mimo że przepisy nie przyznają wprost obrońcy prawa do gromadzenia materiału dowodowego, to z uwagi na prawo oskarżonego do rzetelnego procesu należy przyznać obrońcy uprawnienie do gromadzenia w sprawie materiału dowodowego. Jak wynika z literatury, granice działania obrońcy są ograniczone przez przepisy polskiej procedury karnej, zasady etyki zawodowej adwokata i radcy prawnego oraz przez przepisy prawa karnego materialnego.
Pełnomocnik w postępowaniu karnym
Udział pełnomocnika w postępowaniu karnym został uregulowany w art. 87 k.p.k., z które wynika, że strona inna niż oskarżony może ustanowić pełnomocnika. Z kolei osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu. Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może odmówić dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika osoby niebędącej stroną, jeżeli uzna, że nie wymaga tego obrona interesów tejże osoby.
Kto może być pełnomocnikiem w postepowaniu karnym?
Pełnomocnikiem w postępowaniu karnym może być adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Pełnomocnika z urzędu wyznacza prezes lub referendarz sądowy sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Do pełnomocnika stosuje się odpowiednio przepisy art. 77, art. 78, art. 81 § 1a-2, art. 81a § 1-3, art. 83, art. 84, art. 86 § 2 oraz przepisy wydane na podstawie art. 81a § 4 k.p.k. Na zasadach określonych w odrębnej ustawie czynności zastępstwa wykonuje Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej (art. 88 k.p.k.).
W kwestiach dotyczących pełnomocnika, a nieunormowanych przez przepisy niniejszego kodeksu, stosuje się odpowiednio przepisy obowiązujące w postępowaniu cywilnym (art. 89 k.p.k.).
ADWOKAT SPRAWY KARNE WARSZAWA
Małgorzata Durlej – Piotrowska – Doświadczony Adwokat, świadczący kompleksowe usługi prawne związane z reprezentacją Klientów w sprawach karnych na terenie Warszawy, Zachęcamy do nawiązania bezpośredniego kontaktu w dowolnie wybranej przez Państwa formie (kontakt bezpośredni w kancelarii na terenie Warszawy, kontakt telefoniczny, kontakt e-mailowy etc.).