Zgodnie z przepisem art. 88 § 1 KRO, określającym nazwisko dziecka „Dziecko, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od męża matki, nosi nazwisko będące nazwiskiem obojga małżonków. Jeżeli małżonkowie mają różne nazwiska, dziecko nosi nazwisko wskazane w ich zgodnych oświadczeniach. Małżonkowie mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka”.

Nazwisko dziecka małżeńskiego (art. 88 KRO)

Jakie nazwisko nosi dziecko

Z powyższego wynika, iż zasadą jest, że dziecko, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od męża matki, nosi nazwisko obojga małżonków. Jeżeli nazwiska te są różne – nazwisko wskazane w ich zgodnych oświadczeniach.

Kiedy ustala się nazwisko dziecka

Oświadczenia w sprawie nazwiska dziecka są składane jednocześnie z oświadczeniami o nazwiskach, które będą nosić małżonkowie, czyli bezpośrednio po zawarciu małżeństwa (zawarcie małżeństwa w formie cywilnej) albo przed sporządzeniem przez kierownika USC zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa (zawarcie małżeństwa w formie wyznaniowej). Jeżeli małżonkowie nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca. Powyższe wynika z art. 88 § 2 KRO (zob. Art. 88 KRO red. Pietrzykowski 2020, wyd. 6/K. Pietrzykowski). Jednakże,  przy sporządzeniu aktu urodzenia pierwszego wspólnego dziecka małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem USC zgodne oświadczenia o zmianie wskazanego przez nich nazwiska dziecka albo oświadczenia, o których mowa w art. 88 § 1 KRO, jeżeli nazwisko dziecka nie zostało przez nich wskazane (art. 88 § 3 KRO).

Kiedy dziecko traci nazwisko

Dziecko traci nazwisko ojca w przypadku zaprzeczenia ojcostwa. Wówczas dziecko nabywa nazwisko matki, tj. nazwisko, jakie matka nosiła w chwili jego urodzenia. Nazwiskiem tym jest albo zachowane przez matkę nazwisko męża albo dotychczasowe nazwisko matki, albo nazwisko złożone z jej dotychczasowego nazwiska i nazwiska męża. Natomiast dziecko urodzone w małżeństwie, które zgodnie z oświadczeniem rodziców otrzymało nazwisko matki, w przypadku zaprzeczenia ojcostwa zachowuje to nazwisko (zob. Art. 88 KRO red. Pietrzykowski 2020, wyd. 6/K. Pietrzykowski).

Rozwód rodziców a nazwisko dziecka

Ustanie małżeństwa rodziców przez rozwód nie powoduje zmiany nazwiska dziecka. Na nazwisko dziecka nie ma także wpływu powrót każdego z rodziców do nazwiska, jakie nosił przed zawarciem małżeństwa, na podstawie przepisu art. 59 KRO. W wyjątkowych przypadkach może zatem mieć miejsce sytuacja, że dziecko, jego ojciec i jego matka będą po rozwodzie nosili różne nazwiska (zob. Art. 88 KRO red. Pietrzykowski 2020, wyd. 6/K. Pietrzykowski).

Unieważnienie małżeństwa a nazwisko dziecka

Odnosząc się do unieważnienia małżeństwa rodziców dziecka, to ono także nie powoduje zmiany nazwiska dziecka. Orzeczenie to nie narusza bowiem małżeńskiego pochodzenia dziecka (zob. art. 21 KRO). Również ustalenie nieistnienia małżeństwa rodziców dziecka nie wpływa na nazwisko dziecka.

Zmiana nazwiska dziecka w przypadku ślubu rodziców po jego urodzeniu

Jak wynika z art. 88 § 4 KRO, wskazane powyżej przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio do nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po urodzeniu się dziecka. Do zmiany nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po ukończeniu przez dziecko trzynastu lat, jest potrzebna jego zgoda.

Powyższe oznacza, iż w sytuacji, kiedy rodzice zawarli małżeństwo po urodzeniu się dziecka, o jego nazwisku rozstrzyga również albo brak oświadczenia rodziców przy zawarciu małżeństwa co do nazwiska ich dzieci (wówczas dziecko będzie nosić nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca), albo złożenie przez nich takiego oświadczenia, albo złożenie późniejszego oświadczenia przed kierownikiem USC (wówczas dziecko będzie nosić nazwisko wskazane przez małżonków) (zob. Art. 88 KRO red. Pietrzykowski 2020, wyd. 6/K. Pietrzykowski).

Kiedy dziecko może decydować o swoim nazwisku

Na mocy ww. art. 84 § 4 KRO, ewentualna zmiana nazwiska dziecka, które nie ukończyło 13 lat jest automatycznym skutkiem zawarcia małżeństwa przez jego rodziców. Natomiast jeżeli dziecko ukończyło już 13 lat, nabycie przez niego nowego nazwiska następuje w taki sam sposób, ale skutek ten jest wówczas uzależniony od osobistej zgody dziecka na tę zmianę. Z uwagi na to, że nie jest określony czas ani forma tej zgody, można sądzić, że zgoda ta może zostać wyrażona w każdym czasie i w formie dowolnej (zob. Art. 88 KRO red. Pietrzykowski 2020, wyd. 6/K. Pietrzykowski; Art. 88 KRO Gromek 2020, wyd. 7/Gromek).

Art. 88. Oświadczenia małżonków w sprawie nazwiska dziecka

§ 1. Dziecko, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od męża matki, nosi nazwisko będące nazwiskiem obojga małżonków. Jeżeli małżonkowie mają różne nazwiska, dziecko nosi nazwisko wskazane w ich zgodnych oświadczeniach. Małżonkowie mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka.
§ 2. Oświadczenia w sprawie nazwiska dziecka są składane jednocześnie z oświadczeniami o nazwiskach, które będą nosić małżonkowie. Jeżeli małżonkowie nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.
§ 3. Przy sporządzeniu aktu urodzenia pierwszego wspólnego dziecka małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodne oświadczenia o zmianie wskazanego przez nich nazwiska dziecka albo oświadczenia, o których mowa w § 1, jeżeli nazwisko dziecka nie zostało przez nich wskazane.
§ 4. Przepisy § 1–3 stosuje się odpowiednio do nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po urodzeniu się dziecka. Do zmiany nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po ukończeniu przez dziecko trzynastu lat, jest potrzebna jego zgoda.

Dz.U.2020.0.1359 t.j. - Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy