Jakie są rodzaje współwłasności? Współwłasność ułamkowa i łączna.

W polskim prawie własność jednej rzeczy może jednocześnie przysługiwać kilku osobom. Taka sytuacja to współwłasność. Zgodnie z art. 196 Kodeksu cywilnego wyróżniamy dwa rodzaje współwłasności: współwłasność w częściach ułamkowych oraz współwłasność łączną. Brzmi skomplikowanie? Spokojnie – w tym artykule w prosty sposób wyjaśniamy, na czym polegają oba rodzaje współwłasności i czym się od siebie różnią.

Współwłasność ułamkowa (w częściach ułamkowych)

Współwłasność ułamkowa to najczęściej spotykany rodzaj współwłasności. Polega on na tym, że każdy ze współwłaścicieli ma określony udział (część ułamkową) w prawie własności danej rzeczy. Mówiąc prościej – każdy ma swój “procent” lub ułamek własności, np. połowę (1/2), jedną trzecią (1/3) czy inną część całości. Wszyscy współwłaściciele razem są właścicielami całej rzeczy, ale udział każdego jest wyrażony liczbowo. Dzięki temu wiadomo, w jakiej części każdemu przysługuje własność.

Jak działa współwłasność ułamkowa w praktyce?

Współwłasność ułamkowa powstaje w wielu codziennych sytuacjach, np. gdy kilka osób razem kupuje jakąś rzecz albo dziedziczy ją po kimś. Każdy współwłaściciel ma wtedy jasno określony swój udział ułamkowy. Prawo pozwala każdemu z nich rozporządzać swoim udziałem (np. może go sprzedać lub przekazać), ponieważ jest on wyraźnie wydzielony ułamkiem. Wszelkie ogólne przepisy o współwłasności (zawarte w Kodeksie cywilnym) stosuje się właśnie do współwłasności ułamkowej, regulując m.in. sposób korzystania z rzeczy czy podziału rzeczy wspólnej w przyszłości.

Przykład:

Dwóch braci odziedziczyło dom po rodzicach. Każdy z nich został współwłaścicielem połowy domu (½ udziału każdy). Jest to klasyczna współwłasność ułamkowa – obaj razem są właścicielami całego domu, ale z góry wiadomo, że udział każdego wynosi 50%. W razie sprzedaży domu każdy otrzymałby połowę uzyskanej kwoty.

Współwłasność łączna (bez udziałowa)

Współwłasność łączna (nazywana też bez udziałową) to taki rodzaj współwłasności, w którym nie określa się ułamkowo udziałów poszczególnych współwłaścicieli. Wszyscy współwłaściciele wspólnie i niepodzielnie mają 100% własności. Nie da się powiedzieć, że jedna osoba ma np. 50% a druga 50% – dopóki trwa współwłasność łączna, dopóty cała rzecz należy do wszystkich wspólnie, bez podziału na udziały.

Ten typ współwłasności występuje tylko w szczególnych sytuacjach, ściśle określonych przez prawo. W praktyce współwłasność łączna powstaje wyłącznie wtedy, gdy istnieje specyficzna relacja osobista lub prawna między współwłaścicielami, przewidziana w ustawie. Najczęstsze przykłady to:

Wspólność majątkowa małżeńska

Majątek nabyty w trakcie trwania małżeństwa przez oboje małżonków staje się ich współwłasnością łączną. Małżonkowie razem posiadają cały majątek (np. dom, samochód) bez określania, jaki procent należy do żony, a jaki do męża. Dopiero w chwili podziału majątku (np. przy rozwodzie lub ustanowieniu rozdzielności majątkowej) ustala się, komu co przypadnie.

Majątek wspólników spółki cywilnej

Przedmioty majątkowe wniesione do spółki cywilnej lub nabyte w trakcie jej trwania stanowią współwłasność łączną wszystkich wspólników. W czasie trwania spółki żaden ze wspólników nie ma wyodrębnionego udziału (np. 30% czy 40%) w tym majątku – wszyscy razem są właścicielami całości. Dopiero przy rozwiązaniu spółki czy podziale jej majątku udziały zostają określone.

Współwłasność łączna – tylko gdy łączy Cię szczególny stosunek prawny

Prawo stanowi (art. 196 § 2 KC), że współwłasność łączna istnieje tylko wtedy, gdy wynika to z określonego stosunku prawnego. Oznacza to, że reguły tej współwłasności są zawarte w przepisach dotyczących danej relacji, np. w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym dla małżonków czy w Kodeksie cywilnym dla spółki cywilnej. Ogólne przepisy o współwłasności (te, które dotyczą współwłasności ułamkowej) nie mają tu zastosowania, dopóki trwa ten szczególny stosunek między współwłaścicielami. Innymi słowy, współwłaściciele łączeni takim węzłem (małżeństwem, umową spółki itp.) działają jako pewna wspólnota – żaden z nich samodzielnie nie rozporządzi częścią rzeczy, bo formalnie ta część nie jest wyodrębniona.

Podsumowanie

Polskie prawo przewiduje dwa rodzaje współwłasności: ułamkową i łączną. Współwłasność ułamkowa oznacza posiadanie konkretnych udziałów w rzeczy wspólnej – każdy współwłaściciel wie, jaką część mu przysługującą posiada. Współwłasność łączna natomiast charakteryzuje się brakiem określonych udziałów – wszyscy współwłaściciele razem mają 100% własności, a ten stan występuje tylko w szczególnych, ustawowo przewidzianych sytuacjach.

Jeśli masz pytania dotyczące swojej sytuacji jako współwłaściciela – niezależnie od tego, czy chodzi o wspólny zakup, spadek, czy podział majątku po rozwodzie – Skontaktuj się z adwokatem i poznaj możliwe rozwiązania prawne. Profesjonalna porada prawna pomoże Ci bezpiecznie uregulować kwestie współwłasności.